امام حسن مجتبي(ع) و امام حسين(ع) در ايام كودكي بيمار شدند و پيامبر اكرم(ص) به همراه برخي از صحابه از آنان عيادت نمودند و آن گاه پيامبر(ص) به پدرشان حضرت علي(ع) فرمود: اگر براي بهبودي آنان نذري نمايي، اميد است خداوند سبحان زودتر شفا عنايت كند.

حضرت علي(ع) گفت: اي رسول خدا(ص)! براي شفاي آن دو نذر مي كنم كه سه روز روزه شكر به جاي آورم. حضرت فاطمه زهرا(س) و خدمت كارش فضه نيز به مانند حضرت علي(ع) نذر كردند.

چند روزي نگذشت كه دو ريحانه رسول خدا(ص) شفا يافتند و حضرت علي(ع) و همسرش فاطمه زهرا(س) قصد كردند كه به نذرشان وفا كرده و سه روز روزه شكر بگيرند.

در آن زمان وضع مادي اكثر مسلمانان، به ويژه خانواده حضرت علي(ع)بسيار پايين بود و به سختي مي گذشت.

بدين لحاظ آن حضرت ناچار گرديد، از شمعون بن حار ياي يهودي، مقداري جو قرض كند و آن را پس از آسياب كردن، براي پخت نان استفاده كند و يا به روايتي ديگر، براي شمعون يهودي مقداري پشم ريسيد و اجرت آن را، سه من جو دريافت كرد.

فاطمه زهرا(س)، آن جو را آسياب كرد و به سه بخش تقسيم نمود و هر بخشي را براي افطاري يك روز جدا كرد و سپس آن ها را در سه روز متوالي نان پخت.

آنان از روز بيست و پنجم ذي حجّه شروع كردند به روزه گرفتن و ادا نمودن نذر خويش. حضرت علي(ع) در روز اول، نماز مغرب را با پيامبر (ص) به جا آورد و سپس براي صرف افطار به خانه رفت. ولي همين كه در سر سفره نشست، مستمند و بيچاره اي از راه رسيد و از آنان غذا طلبيد. حضرت علي (ع) فرمود كه سهميه وي را به آن فقير دهند. فاطمه زهرا(س)، فضه و امام حسن(ع) و امام حسين(ع) نيز به پيروي آن حضرت سهميه اندك خود را به فقير داده و خودشان با آب افطار نمودند و روز بعد را با همين وضع روزه گرفتند. فاطمه زهرا(س) در روز دوم، بخش ديگر آرد را نان پخت و منتظر افطار ماند كه او و همسرش و فرزندانش با آن نان افطار كنند. ولي در اين شب نيز يتيمي از راه رسيد و درخواست غذا نمود. جملگي سهميه خود را به يتيم داده و خود با آب افطار كردند و روز سوم را با همان وضع روزه گرفتند.

در روز سوم نيز فاطمه زهرا(س) باقي مانده آرد را نان پخت و در سر سفره گذاشت، تا هنگام افطار، همگي از آن تناول كنند، اما در اين شب نيز محتاج ديگري فرا رسيد. وي اسير بي بضاعت و گرسنه اي بود كه از فرط گرسنگي و در بدري، به خانه امام علي(ع) پناه آورد. در اين شب نيز اهل خانه، غذاي خود را به اسير بخشيدند و تنها با آب افطار كردند.

روز چهارم، حضرت علي(ع) دست فرزندانش حسن و حسين (عليهما السلام) را گرفت و نزد رسول خدا(ص) رفت، در حالي كه فرزندانش از شدت گرسنگي مي لرزيدند.

پيامبر(ص) از وضعيت آنان پرسيد و حضرت علي(ع) ماجرا را براي آن حضرت تعريف كرد.

پيامبر(ص) آن دو را در آغوش گرفت و به نزد دختر خود، فاطمه(س) آمد و ديد وي در محراب عبادتش نشسته و به عبادت مشغول است، ولي چهره مباركش از گرسنگي زرد و چشمانش گود شده است و كلاً بي حال است.

پيامبر(ص) از ديدن آنان بسيار متأثر و غمگين شد و دست بندگي به سوي پروردگارش بلند كرد و گفت: و اغوثاه، يا الله اهل بيت محمد يموتون جوعاً.

يعني: اي داد، اي خدا! اهل بيت محمد از گرسنگي مي ميرند.

در همين هنگام جبرئيل امين فرود آمد و عرض كرد: اي رسول خدا(ص) آنچه خداوند متعال درباره اهل بيت تو عنايت كرده است، بنگر.

فرمود:چه چيزي را بنگرم!

جبرئيل امين اين سوره را كه در شأن فداكاري حضرت(ع) و همسرش فاطمه زهرا(س) و فرزندانش حسن و حسين(عليهما السلام) نازل شد، بر آن حضرت قرائت كرد:

«هَل اَتي عَلَي الاِنسانِ حينٌ مِنَ الدَّهرِ لم یکُن شیئا مذکوراً...

و یطعمونَ الطّعامَ علی حُبِّه مسکیناً و یتیماً و اسیراً

اِنَّما نُطعِمُكُم لِوَجهِ اللهِ لا نُريدُ مِنكُم جَزائاً وَ لا شُكوراً...»(1)

بنا به روايتي در آن روز براي اهل بيت فداكار پيامبر(ص) غذايي از آسمان فرود آمد و آن را تا هفت روز تناول كردند.(2)

بدين گونه، خداوند سبحان از ايثار و خود گذشتگي حضرت علي(ع) و خانواده بي نظيرش تقدير كرد و قلب پيامبر(ص) را تسلي بخشيد.

-------------------------------------------------------

1- سوره انسان(76)،كه به سوره "دهر"نيز مشهور است.

2- مسار الشيعه[شيخ مفيد]،ص23 ؛ الاقبال بالاعمال الحسننة[سيد بن طاووس]،ج2 ،ص374